اما مرتبه ی آخر خلوص، اين است كه محرّك ديگري نيست جز خدا. يعني عبادت را فقط براي خاطر خدا به جا مي‌آورد. قسم پنجم، محرّك «محبّت خدا» بود امّا اين قسمت، محرّك «خودِ خدا» است.

اميرالمؤمنين (ع) مي‌فرمايد:

«الهي! ما عَبَدْتُك خَوْفاً مِن نارِكَ وَ لا طَمَعاً في جَنَّتِكَ بَلْ وَجَدْتُكَ اَهْلاً لِلْعِبادَةِ فَعَبَدْتُكَ»

يعني خدايا! من براي بهشت و جهنّمت عبادت نمي‌كنم؛ من عبدم تو هم مولا، من يافتم كه بايد در مقابل تو كُرنش كنم. لذا محرّك من خودت هستي.

قرآن شريف در دو آيه، متذكّر اين نوع عبادت شده است: يكي آنجا كه حضرت امير(ع) در شب هجرت پيغمبراكرم(ص) به جاي آن حضرت خوابيد:

(وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغآءَ مَرْضاتِ اللهِ)[1]

يعني كسي را سراغ داريم كه جانش را در معرض خطر گذاشت و به جاي پيغمبر اكرم(ص) خوابيد تا آن حضرت از مدينه بيرون رفت؛ و اين كار را فقط به خاطر خداوند، و نه چيز ديگر، انجام داد.

يكي هم آن جا كه حضرت و حضرت زهرا و حسنين(ع) و همچنين فضّه ی خادمه روزه بودند و تا سه روز موقع افطار نان خودشان را به مسكين و يتيم و اسير دادند و خود با آب افطار كردند. درباره ی اين ايثار، سوره ی «هل اتي» نازل شد، مي‌فرمايد:

(وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلي حُبِّه مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ ا‌َسيراً)[2]

يعني اينها با اينكه غذايشان را دوست دارند، آن را به مسكين و يتيم و اسير مي‌بخشند. حالا براي چي؟

(اِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزآءً وَ لا شُكُوراً)[3]

خوشا به حال آن كساني كه به اين مرتبه رسيدند. خوشا به حال آنان كه محبّت به خدا محرّك آنان براي عبادت است.

خوشا به حال آن كساني كه ماه مبارك رمضان بر ايشان گذشت و تقواي دل پيدا كردند.

(كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَي الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)[4]

معناي تقواي دل چيست؟ يعني ديو بيرون رود و فرشته درآيد. روز عيد فطر چرا عيد است؟ براي اينكه انسان توانسته است بت را بشكند. براي اينكه انسان توانسته تمام بت‌ها را از دل بيرون كند. وقتي كه بت از خانه ی دل بيرون رانده شد، مي‌تواند صاحب خانه را در دل بيابد. صاحب خانه هم خداست.

«قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمنِ. لا يَسَعُني اَرْضي وَ لا سَمائي وَ لكِنْ يَسَعُني قَلْبُ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنِ»[5]

خدا مي‌فرمايد من جايي ندارم. اما اگر مي‌خواهي پيدايم كني، مرا در دل مؤمن پيدا كن. مؤمن شو تا خدا در دلت جاي گيرد. تا دل تو عرش خدا شود.

پي نوشت ها:

[1]. سوره ی بقره، آيه ی 207. ترجمه: «و از مردم كسي است كه جانش را در راه رضاي خدا مي‌فروشد».

[2]. سوره ی «هل اتي»، آيه ی 8.

[3]. سوره ی «هل اتي»، آيه ی 9. ترجمه: «ما شما را براي خدا اطعام مي‌كنيم و از شما مزدي نمي‌خواهيم».

[4]. سوره ی بقره، آيه ی 183. ترجمه: «روزه بر شما نوشته (واجب) شد همانطور كه بر پيشينيان، باشد كه تقوي پيشه كنيد».

[5]. محجه، جلد 5، صفحه ی 26.